Voorzitter Bert van der Haar van de Stichting Schaaktoernooi Noord-Oost Nederland was verguld. Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, was teruggekeerd naar zijn stad om het trotse Univé-schaaktoernooi te openen. “En wij zijn nog wel bijna in dezelfde straat geboren”, zei Van der Haar. Even verguld was hij met het hoge bezoek van Dace Dobraia, plaatsvervangend hoofd van de Letse ambassade in Nederland, die hier het optreden van Alexey Shirov kracht bij kwam zetten. Van der Haar stelde het nieuwe toernooicomité voor aan de aanwezigen en kondigde spreekstalmeester Hans Böhm aan als “een man die nog tegen Spassky, Petrosian en Tal heeft gespeeld. En ik weet dat ik daar vele schakers jaloers mee maak.”
De vice-voorzitter van de stichting, die fungeert als bestuur van het Univé Schaaktoernooi, Sytze Faber, vertelde dat hij en zijn mede-bestuursleden na veertien jaar toernooi met een unieke formule, na afloop van de lustrumeditie van 2011 inzagen dat het tijd was voor vernieuwing. “De overheid trad terug, de sponsormarkt werd dunner, en we raakten ook door de oud-wereldkampioenen heen.” Het bestuur ging een grotere stempel drukken op het toernooibeleid en dat heeft vorig jaar tot een aantal veranderingen geleid. “Wij zijn allen die in het verleden hun beste beentje voor hebben gezet voor dit toernooi veel dank verschuldigd”, zei Faber.
In de tijd dat Faber bestuurslid was voor de KNSB, werd Loek van Wely zesmaal achter elkaar Nederlands kampioen. “Ik heb altijd gedacht dat er een causaal verband was”, zei de Friese bestuurder, “maar nu is Loek dit jaar weer kampioen geworden. In hetzelfde jaar wordt hij hier toernooidirecteur. Er zijn meer voorbeelden van topsporters die bestuurders werden, zoals Michel Platini in het voetbal en Richard Krajicek in het tennis. Maar dat een nog actieve topgrootmeester de verantwoordelijkheid neemt om een toernooi te leiden is uniek.”
Met Jan Timman’s negen nationale titels en de drie van Anish Giri zaten er 19 Nederlands kampioenen in de zaal*, had Faber uitgerekend. Maar hij citeerde ook Co Adriaanse, die over het trainerschap van Marco van Basten bij Heerenveen had gezegd: “Een goed paard is nog geen goede ruiter.” Dat Van Wely de gelauwerde arbiter Geurt Gijssen had aangetrokken als raadgever vond Faber dan ook een sterke zet: “Een aansprekend deelnemersveld, een intrigerende formule en een topschaker die ruiter wil worden – dit wordt een wonderschoon toernooi.”
Burgemeester Karel Loohuis, die opnieuw zijn ‘eigen’ huis beschikbaar had gesteld aan meer dan 220 schakers, hield zijn toespraak in het Engels voor alle hoge genodigden uit het buitenland. Hij kon melden dat Hans Böhm geen enkele partij had verloren in zijn simultaanséance op het Kerkplein (en wij kunnen daaraan toevoegen dat Nederlands jeugdkampioen Nick Maatman zelfs geen halfje had afgegeven tijdens zijn ochtendsimultaan bij McDonald’s). Met trots toonde de burgervader vervolgens de Cup die het team van Hoogeveen in 2012 won tijdens het wereldkampioenschap voor steden (teamleden: Anish Giri, Ivan Sokolov, Sergey Tiviakov en Jan Smeets) en hij kondigde aan dat de stad volgend jaar bij het volgende kampioenschap opnieuw een team zal afvaardigen. Loohuis zei nieuwsgierig te zijn naar het experiment met de hartslagmeters dat in dit toernooi wordt geïntroduceerd. Voor de schakers die daarvoor terugschrokken had hij een citaat van een Amerikaanse schrijver: “You are not old until you get out of breath during a game of chess.”
Staatssecretaris Jetta Klijnsma noemde het ‘een enorme eer’ om in haar geboorteplaats dit schaaktoernooi te mogen openen: “Univé is wel een fenomeen. Elke keer als er iets met sport aan de hand is hoor je die naam. En ze steunen dus niet alleen fysieke sporten, maar ook de denksport. Een toernooi dat zowel in de breedte als in de top sterk is. Heel mooi.” Zelf schaakt Klijnsma niet, maar ze mijmerde wel dat het goed zou zijn als meer mensen analytisch leerden denken en eerst tot tien, of verder, zouden tellen: “Dan zou de wereld er mooier uitzien.” Verder sprak Klijnsma het vertrouwen uit dat aan het eind van dit toernooi “de ruiter stevig op zijn paard zal zitten”. Daar hebben wij ook alle vertrouwen in, want zoals bekend is Van Wely al sinds 2006 in het bezit van een paard. Toen won hij namelijk het eerste Remco Heite-toernooi, niet ver hier vandaan in Wolvega.
Bert van der Haar gaf de staatssecretaris een schaakbord met de handtekeningen van de vier matchspelers en Hans Böhm. Hij kondigde ook aan dat de toernooiorganisatie tien schaakborden zal brengen aan het asielzoekerscentrum dat in de nabije toekomst in Hoogeveen verrijst. Dat cadeau noemde Klijnsma “misschien nog wel mooier dan mijn bord.”
Böhm stelde Van Wely vervolgens de hamvraag: waarom toernooidirecteur? “Het was voor mij ook een verrassing”, zei deze. “De laatste keer dat ik hier speelde werd ik laatste en ik dacht, ik word niet meer uitgenodigd hier. Ik wist niet dat het zo erg zou worden...”, grapte hij. “Maar na dit toernooi zal ik je vertellen wat erger is: laatste worden in een toernooi, of een toernooi leiden. In ieder geval hebben we een goed team.”
Na wat nadere uitleg over het hartslagexperiment volgde de loting, in de vorm van een kwis voor de vier deelnemers. Wie het meeste wist over zijn tegenstander, mocht als eerste een nummer trekken dat in een doos met een heuse hartslagmeter was gestopt. Baadur Jobava wist mogelijk veel meer over Jan Timman dan hij kwijt wilde en lachte een paar vragen weg. Op de vraag of hij beroemde eindspelen van hem kende antwoordde hij snel met: “No.” Even later kwam er toch wel een en ander naar boven, natuurlijk. Timman wist wel Jobava’s favoriete openingen te noemen, en mede daardoor mocht de Nederlander als eerste een nummer trekken. Hij trok wit.
Anish Giri wist niet dat in zijn geboortejaar, 1994, Shirov een rating had van liefst 2740. “Ik dacht echt dat de devaluatie erger was”, zei de Nederlander. Shirov voegde toe dat hij in dat jaar derde stond op de wereldranglijst: “Eigenlijk tweede, omdat Kasparov er niet meer op stond. Maar ik ga het hier niet over politiek hebben.” Gevraagd naar de ‘middle name’ van Anish kwam Shirov met het slimme ‘Sanjayevich’, maar in huize Giri is het patroniem niet doorgevoerd: Anish’ middelnaam is Kumar. Zo, dat weet u ook weer. En hoewel Shirov niet wist te raden dat Giri het meest berucht is om zijn remiseaanbiedingen (wij dachten nog wel dat het zijn smileys waren :)) mocht hij toch als eerste kiezen.
“I’m speechless”, zei de briljante Let. Morgen zal hij de witte stukken laten spreken.
Want de indeling voor de eerste ronde is als volgt:
Shirov-Giri
Timman-Jobava
*Noot: Zoals Hans Böhm ons berichtte, waren er bij de opening niet 19 maar 20 Nederlands kampioenen. De eveneens aanwezige Gert Ligterink veroverde de titel in 1979.
